«Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αποδείξει ότι διαθέτει εθνικό σχέδιο» σημειώνει ο καθηγητής Ναπολέων Μαραβέγιας, θυμίζοντας ότι τα μνημόνια «παραμένουν τα μοναδικά συγκεκριμένα σχέδια διαρθρωτικών αλλαγών, νεοφιλελεύθερης έμπνευσης, χωρίς όμως να εντάσσονται σε μια συνολική στρατηγική που να εξυπηρετεί τις πραγματικές ανάγκες του συνόλου της ελληνικής κοινωνίας».

Συνέντευξη στον Δημήτρη Καραγκούνη της Free Sunday

«Η υπόσχεση… της ανάπτυξης» είναι ο τίτλος του νέου σας βιβλίου. Γιατί τα αποσιωπητικά;

Στόχος των αποσιωπητικών στον τίτλο του βιβλίου είναι να δείξω με υπαινικτικό τρόπο ότι στη χώρα μας και η υπόσχεση είναι αβέβαιη, και η ανάπτυξη είναι αμφίβολη, καθώς οι προϋποθέσεις μιας βιώσιμης αναπτυξιακής διαδικασίας δεν μπορούν να πληρωθούν όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης. Έτσι, η χώρα μας βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση απ’ όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που χρειάστηκαν προγράμματα διάσωσης (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Κύπρος).

Γιατί οι άλλες χώρες της Ευρωζώνης τα κατάφεραν καλύτερα από εμάς;

Πρώτα απ’ όλα γιατί οι άλλες χώρες δεν είχαν φτάσει σε τόσο άσχημη οικονομική κατάσταση όσο η χώρα μας. Καμία χώρα της Ευρωζώνης δεν είχε 15% του ΑΕΠ έλλειμμα στον Προϋπολογισμό της και παρόμοιο έλλειμμα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών στο ξεκίνημα της κρίσης το 2009.

Έπειτα, φαίνεται ότι οι χώρες αυτές εφάρμοσαν με συνέπεια όχι μόνο τη δημοσιονομική προσαρμογή, όπως έκανε η χώρα μας, αλλά και σημαντικές μεταρρυθμίσεις, που, δυστυχώς, στη χώρα μας ακόμη εκκρεμούν. Από τον περιορισμό της φοροδιαφυγής μέχρι το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, η χώρα μας δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει σχεδόν καμία μεταρρύθμιση.

Η εξισορρόπηση του Προϋπολογισμού και των Εξωτερικών Πληρωμών έγινε στη χώρα μας με τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Η φορολογία αυξήθηκε υπέρμετρα στα μεσαία μισθωτά στρώματα του πληθυσμού, χωρίς να γίνει «νοικοκύρεμα» του κράτους, ενώ η μείωση των μισθών δεν ακολουθήθηκε από μείωση των τιμών και από ουσιαστική αύξηση των εξαγωγών.

Αναφέρεστε επίμονα σε ένα εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης. Εννοείτε ότι ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ έχει;

Παρά τις κατά καιρούς διακηρύξεις ότι πρέπει να ακολουθηθεί ένα σχέδιο ανασυγκρότησης, οι εκάστοτε κυβερνήσεις είτε δεν θέλουν είτε δεν μπορούν να το εφαρμόσουν. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αποδείξει ότι διαθέτει εθνικό σχέδιο, πέρα και πάνω από τα μνημόνια, τα οποία, δυστυχώς, παραμένουν τα μοναδικά συγκεκριμένα σχέδια διαρθρωτικών αλλαγών, νεοφιλελεύθερης έμπνευσης, χωρίς όμως να εντάσσονται σε μια συνολική στρατηγική που να εξυπηρετεί τις πραγματικές ανάγκες του συνόλου της ελληνικής κοινωνίας.

Είστε αισιόδοξος για την πορεία της χώρας μας;

Η μελέτη των οικονομικών δεδομένων της χώρας μας δεν εμπνέει αισιοδοξία. Όμως το γεγονός ότι οι Έλληνες πολίτες έχουν συνειδητοποιήσει, στη μεγάλη τους πλειονότητα, ότι η χώρα μας πρέπει να παραμείνει στην Ευρωζώνη, παρά τις μεγάλες δυσκολίες που αυτό συνεπάγεται, αποτελεί το σημαντικότερο στοιχείο αισιοδοξίας. Είναι, συνεπώς, απολύτως απαραίτητο οι ηγεσίες της χώρας (πολιτική, οικονομική, πνευματική) να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να εξασφαλιστεί η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας μας, όπως επιθυμεί η ελληνική κοινωνία. Κάθε άλλη κατεύθυνση συνεπάγεται κοινωνική, οικονομική και, τελικά, εθνική καταστροφή.

Είναι γεγονός ότι η σημερινή, γερμανικής έμπνευσης, ευρωπαϊκή οικονομική πολιτική προκαλεί τεράστια προβλήματα στον ευρωπαϊκό Νότο και ειδικότερα στη χώρα μας. Όμως αυτή μπορεί και πρέπει να αλλάξει, χωρίς να απορριφθεί η ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης. Ήδη υπάρχουν αρκετά σημάδια μιας τέτοιας αλλαγής, η οποία όμως δεν πρόκειται να απαλλάξει τη χώρα μας από μια τεράστια προσπάθεια προσαρμογής στα ευρωπαϊκά δεδομένα. Η ελληνική οικονομία, οι πολιτικοί θεσμοί, η δημόσια διοίκηση, η δικαιοσύνη, η υγεία, η εκπαίδευση, χρειάζονται ριζικές μεταρρυθμίσεις.

Η κρίση εμπιστοσύνης στις σχέσεις μας με τους πιστωτές μας είναι αναστρέψιμη και πώς;

Πέρα από τα στερεότυπα και τις εκατέρωθεν προκαταλήψεις, το ζήτημα της εμπιστοσύνης ανάγεται στον τρόπο συμπεριφοράς του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Παρατάσεις προθεσμιών, διευκολύνσεις, ειδικές ρυθμίσεις, πολιτικές διευθετήσεις, είναι συνεχή αιτήματα προς τους εταίρους και πιστωτές μας, προκειμένου στοιχειωδώς να κατορθώσουμε να τηρήσουμε αυτά που έχουμε συμφωνήσει. Όμως για τους δυτικούς εταίρους μας η συνέπεια λόγων και έργων αποτελεί τη σημαντικότερη αρετή.

Ένας τρόπος υπάρχει για να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη, η ανάληψη μόνο εκείνων των δεσμεύσεων τις οποίες μπορούμε και θέλουμε να τηρήσουμε, χωρίς παρεκκλίσεις και αναβολές και βέβαια χωρίς «κουτοπονηριές» για να ξεγελάσουμε τους «κουτόφραγκους».

Είναι σωστό να ρίχνουμε όλη την ευθύνη στον «εξωτερικό εχθρό»;

Είναι προφανές ότι οι εταίροι και πιστωτές μας έχουν πολύ συγκεκριμένα συμφέροντα να εξυπηρετήσουν. Οι σχέσεις των κρατών ακόμη μέσα στην Ε.Ε. και την Ευρωζώνη δεν έχουν συναισθηματικό περιεχόμενο. «Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους» λέει ο λαός μας. Δεν υπάρχουν ούτε φίλοι ούτε εχθροί, υπάρχουν συμφέροντα πάνω στα οποία «χτίζονται» οι φιλίες και δημιουργούνται οι έχθρες. Στο πλαίσιο της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης τα αμοιβαία συμφέροντα των κρατών-μελών διατηρούν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η συμπεριφορά των εταίρων μας εξαρτάται και από τη δική μας συμπεριφορά. Πολύ περισσότερο όταν, όπως λέει ο εθνικός μας ποιητής, «δεν είναι εύκολες οι θύρες όταν η χρεία τες κουρταλεί».

Η οικονομική ασφυξία που βιώνουμε πού οφείλεται και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Η σημερινή κατάσταση χρηματοοικονομικής ασφυξίας με την οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η χώρα μας προφανώς οφείλεται στην υστέρηση δημοσίων εσόδων λόγω της παρατεταμένης εκλογικής διαδικασίας από τον περασμένο Δεκέμβριο.

Τα περιθώρια είναι στενά, καθώς οι πιστωτές μας δεν είναι διατεθειμένοι να εκταμιεύσουν χρήματα προς τη χώρα μας χωρίς την πραγματοποίηση των συμφωνηθεισών μεταρρυθμίσεων. Δεν φαίνεται να πείθονται, καθώς η χώρα μας δεν έχει απόθεμα αξιοπιστίας από το παρελθόν. Ταυτόχρονα, πιέζουν αφόρητα τη σημερινή κυβέρνηση να τηρήσει τα υπεσχημένα, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών. Εναπόκειται στη νέα κυβέρνηση να πείσει τους πιστωτές μας ότι θα τηρηθούν οι συμφωνίες χωρίς καθυστερήσεις και παλινωδίες και να εξηγήσει στους Έλληνες πολίτες ότι αυτό είναι αναγκαίο.

Απευθύνομαι στον νέο αντιπρύτανη του ΕΚΠΑ. Να ελπίσουμε σε ένα καλύτερο πανεπιστήμιο;

Πράγματι, ο νεοεκλεγείς πρύτανης, ο καθηγητής της Ιατρικής κ. Θάνος Δημόπουλος, μου έκανε την τιμή να με ορίσει πρώτο αναπληρωτή πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η ευθύνη μας να βγάλουμε το ΕΚΠΑ από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα είναι τεράστια. Το έργο αυτό δυσκολεύεται περισσότερο, καθώς η δημόσια χρηματοδότηση έχει μειωθεί κατά 50% και πρέπει να αναζητήσουμε πόρους από την αύξηση των ερευνητικών έργων του πανεπιστημίου μας, των χορηγιών προς αυτό και από την αξιοποίηση της περιουσίας του. Παράλληλα, η ανάδειξη της σημασίας της έρευνας και της εκπαίδευσης για το ξεπέρασμα της σημερινής κρίσης αποτελεί πρώτιστο καθήκον. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν διεθνώς έχει αναγνωριστεί η σημασία της παραγωγής και της μετάδοσης της γνώσης στην ανάπτυξη κάθε χώρας.

Συμφωνείτε με την εξαγγελία κατεδάφισης του νόμου Διαμαντοπούλου;

Κάθε νόμος, ιδιαίτερα μάλιστα όταν αφορά την εκπαίδευση, πρέπει να δοκιμάζεται στην πράξη, να αξιολογείται και, όταν κρίνεται απαραίτητο, να τροποποιείται, ώστε να ανταποκρίνεται περισσότερο στις ανάγκες της κοινωνίας.

Υπάρχουν πολλά θετικά στο νόμο Διαμαντοπούλου, που έχουν επισημανθεί σχεδόν από το σύνολο της ακαδημαϊκής κοινότητας και της ελληνικής κοινωνίας. Προφανώς, υπάρχουν και ελλείψεις ή αβλεψίες που πρέπει να συμπληρωθούν ή να καλυφθούν. Χρειάζεται μια ψύχραιμη αξιολόγηση και ευρύτερη διαβούλευση για να αποφασιστεί ποια σημεία χρειάζονται αλλαγές.

[Free Sunday, 08/03/15, τεύχος 313]