Καθώς προχωρά η δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, ενώ τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας είναι αναμφισβήτητα, το αίσθημα της ανασφάλειας, του κινδύνου και του φόβου κυριαρχεί στον πλανήτη συνολικά, σε κάθε χώρα ξεχωριστά αλλά και σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη ατομικά, κάτι που διαπιστώνουν και σημαντικές προσωπικότητες από τον χώρο της επιστήμης, της πολιτικής και των επιχειρήσεων στο φετινό Φόρουμ του Νταβός.

Στη σημερινή συγκυρία, ο κίνδυνος και ο φόβος ενός νέου παγκόσμιου πολέμου, ο κίνδυνος και ο φόβος για την παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας, ο κίνδυνος και ο φόβος της κλιματικής κρίσης συνυπάρχουν με την αγωνία των απλών ανθρώπων αν θα μπορέσουν να καλύψουν τις ανάγκες μιας αξιοπρεπούς διαβίωσης, μπροστά στον επελαύνοντα πληθωρισμό και στη επερχόμενη διατροφική ανασφάλεια. Ταυτόχρονα με τα παραπάνω, συνυπάρχει ο κίνδυνος και ο φόβος της αρρώστιας από τον κορωνοϊό και άλλες μολυσματικές ασθένειες.

Θα μπορούσε να ονομάσει κανείς την εποχή μας, εποχή διακινδύνευσης, ανασφάλειας και φόβου, καθώς τα αισθήματα αυτά δεν κυριαρχούν μόνο στις ευπαθείς κοινωνικά ομάδες ή τα φτωχότερα κράτη, αλλά εξαπλώνονται παντού χωρίς διακρίσεις. Προφανώς, κυριαρχούν πολύ περισσότερο στις φτωχότερες χώρες και κοινωνίες, στα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα, όπου οι δυνατότητες αντιμετώπισης των κινδύνων κάθε μορφής είναι μικρότερες και ο φόβος συνεπώς μεγαλύτερος.

Στο γεωπολιτικό πεδίο, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, που εξελίσσεται σε μια αντιπαράθεση της Ρωσίας με τη Δύση, αποτελεί πλέον μια μεγάλη πηγή ανησυχίας για την κατάληξή της, καθώς η σύγκρουση όχι μόνο δεν υποχωρεί, αλλά αντίθετα κλιμακώνεται. Ο φόβος των γειτονικών κρατών της Ρωσίας, Σουηδίας και Φινλανδίας για την εθνική τους κυριαρχία τις οδηγεί σε αλλαγή αμυντικής πολιτικής δεκαετιών και ανατρέπει όλα τα δεδομένα της μεταπολεμικής εποχής. Οι εστίες συγκρούσεων που είχαν καταλαγιάσει αναζωπυρώνονται, όπως στην περίπτωση της Ταϊβάν, οι αμφίβολες συμμαχίες ενισχύονται, όπως μεταξύ Ρωσίας και Κίνας, και οι επεκτατικές διαθέσεις εκδηλώνονται, όπως στην περίπτωση της Τουρκίας κ.ά.

Στο οικονομικό πεδίο, η πανδημία οδήγησε σε αναζωπύρωση του πληθωρισμού που φαινόταν να έχει εξαφανισθεί για δεκαετίες. Από τη μία πλευρά, η απότομη αύξηση της ζήτησης μετά το άνοιγμα της οικονομίας και η χαλάρωση της δημοσιονομικής και της νομισματικής πολιτικής, για να αντιμετωπισθεί η παύση πολλών οικονομικών δραστηριοτήτων, και, από την άλλη, η επιβράδυνση της παραγωγής λόγω της πανδημίας οδήγησαν σε αύξηση των τιμών της ενέργειας και πολλών πρώτων υλών. Στη συνέχεια, η αύξηση των τιμών σε αυτά τα προϊόντα επιβάρυνε το κόστος παραγωγής και οδήγησε σε αύξηση των τιμών σχεδόν όλων των προϊόντων σε παγκόσμια κλίμακα. Οι ψυχολογικές και πραγματικές συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία ενίσχυσαν το πληθωριστικό κύμα και την κερδοσκοπία, έφεραν απόγνωση στα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα και δημιούργησαν πολιτικά προβλήματα στις κυβερνήσεις, που αδυνατούν να ελέγξουν το πληθωριστικό φαινόμενο.

Η παρεπόμενη, όμως, αύξηση του κόστους του χρήματος, λόγω της αύξησης των επιτοκίων, προκειμένου να περιορισθεί ο πληθωρισμός, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ανάπτυξης παγκοσμίως και πιθανώς σε ύφεση, χωρίς να κατορθώσει να ελέγξει την πληθωριστική έξαρση, γιατί δεν οφείλεται πλέον τόσο στην υπερβάλλουσα ζήτηση, όσο στην αύξηση του κόστους παραγωγής των προϊόντων παγκοσμίως (πρώτες ύλες, ζωοτροφές, λιπάσματα, αγροτικά προϊόντα, μεταφορά ενέργειας από μακρινές πηγές κ.λπ.).

Στο πεδίο της διατροφικής ασφάλειας, η συγκυρία της πανδημίας, του πολέμου στην Ουκρανία και της κλιματικής αλλαγής (ξηρασία) οδηγεί σταδιακά σε επισιτιστική κρίση στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, που εξαρτώνται πλήρως από τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων (χώρες Αφρικής και Ασίας). Άμεσο αποτέλεσμα η αύξηση της φτώχειας και της πείνας με κοινωνικές αναστατώσεις και προσφυγικά ρεύματα από τις χώρες αυτές προς τη Δύση.

Τέλος, στο πεδίο της υγειονομικής ασφάλειας, χωρίς να έχει πλήρως υποχωρήσει η πανδημία του κορονοϊού, νέες απειλές εμφανίζονται, όπως αυτή της ευλογιάς των πιθήκων και της ηπατίτιδας. Το σημαντικότερο αποτέλεσμα είναι η αύξηση του φόβου για μια νέα πανδημία που μπορεί να εμφανισθεί. Η αίσθηση των πολιτών ότι η εμφάνιση νέων ή παλαιών μολυσματικών ασθενειών με νέα μορφή δεν μπορεί να ελεγχθεί από καμιά πολιτική εξουσία εντείνει την ανησυχία μπροστά στο άγνωστο.

Η σύμπτωση και η αλληλοτροφοδότηση όλων αυτών των κινδύνων, του πολέμου, της φτώχειας, της κλιματικής κρίσης και της αρρώστιας στη σημερινή εποχή βρίσκεται σε τέλεια αντίθεση με τη δυνητική ευημερία που θα μπορούσε να απολαμβάνει ο πλανήτης μας μετά από τόσο σημαντικές προόδους της επιστήμης και της τεχνολογίας. Ειδικότερα, είναι παράδοξο πώς, στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και της ψηφιακής επανάστασης, η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της καταστροφής από δυνάμεις που δεν μπορούν να ελεγχθούν. Με τον τρόπο αυτό φαίνεται η αδυναμία της πολιτικής σε παγκόσμια κλίμακα να οδηγήσει τον πλανήτη προς ένα δικαιότερο και ασφαλέστερο μέλλον.

Real.gr, 30 Μαίου 2022