Μέχρι πριν από έναν χρόνο περίπου, οι περισσότεροι παρατηρητές του ευρωπαϊκού φαινομένου συμφωνούσαν στη διαπίστωση ότι, αν η κατάσταση της στασιμότητας και της εθνικής περιχαράκωσης των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης συνεχιστεί, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα θα μπορούσε ακόμη και να καταρρεύσει. Πράγματι, πρέπει να θυμηθούμε τη συνεχή άνοδο των αντιευρωπαϊκών λαϊκιστικών και εθνικιστικών δυνάμεων σε πολλές χώρες-μέλη της ΕΕ, με αποκορύφωμα την άνοδο του Εθνικού Μετώπου στη Γαλλία και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Βρετανία. Ολα αυτά μέσα σε ένα κλίμα ανησυχίας για την τρομοκρατία και το προσφυγικό ζήτημα, που τροφοδοτούσε συνεχώς την αμφισβήτηση ακόμη και του λόγου ύπαρξης της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σχεδόν σε όλες τις χώρες της ΕΕ διαπιστωνόταν αποστροφή προς ευρωπαϊκές λύσεις και εξύμνηση της υπεροχής των εθνικών απαντήσεων στα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα. Στις βορειότερες χώρες-μέλη η αμφισβήτηση προερχόταν κυρίως από το προσφυγικό πρόβλημα, ενώ στις νοτιότερες από τη βαθιά οικονομική κρίση, θεωρώντας σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη και για τα δύο δεινά την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Σήμερα τα πράγματα φαίνεται να έχουν αλλάξει σημαντικά. Από τις εκλογές στη Γαλλία, τον Μάιο του ’17, αναδείχθηκε μια δημοκρατική και φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση με έναν τολμηρό και αποφασιστικό Πρόεδρο, ενώ και σε μια σειρά χώρες-μέλη υποχώρησαν τα αντιευρωπαϊκά κινήματα. Ακόμη και στη Βρετανία παρατηρείται μεταστροφή της κοινής γνώμης σε περισσότερο φιλοευρωπαϊκές θέσεις στο πλαίσιο της διαχείρισης της αποχώρησής της από την Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς αναδεικνύονται συνεχώς οι μεγάλες δυσκολίες του εγχειρήματος. Ωστόσο, οι πρόσφατες εκλογές στη Γερμανία, που ανέδειξαν στην Ομοσπονδιακή Βουλή ένα αντιευρωπαϊκό ακροδεξιό κόμμα με σημαντικό ποσοστό, δείχνουν να ανακόπτουν αυτή την πορεία βελτίωσης των διαθέσεων έναντι του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Το ίδιο συνέβη και στην Αυστρία. Καθώς η Γερμανία αποτελεί τη μεγαλύτερη δύναμη στην ΕΕ, η εξέλιξη αυτή δείχνει να περιορίζει την ορμή για δομικές αλλαγές στην Ευρώπη που προτείνει η άλλη μεγάλη ευρωπαϊκή δύναμη, δηλαδή η Γαλλία. Η ορμητικότητα όμως με την οποία προτείνει τις αλλαγές η γαλλική πλευρά, τόσο στην οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης όσο και στον εκδημοκρατισμό της, καθώς και για την ενίσχυση της άμυνας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είναι τέτοια που ίσως ξεπεράσει τους δισταγμούς της Γερμανίας και ωθήσει προς την κατεύθυνση της ριζικής ανανέωσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η αποχώρηση της Βρετανίας, παρά τις «πληγές» που ανοίγει στην οικονομία αρκετών ευρωπαϊκών χωρών και πρωτίστως στη δική της οικονομία, φαίνεται να λειτουργεί θετικά προς την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης σε όλα τα επίπεδα. Μια σειρά από προτάσεις τόσο του Γάλλου Προέδρου όσο και του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ουσιαστικές αλλαγές -όπως η μετατροπή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης (ESM) σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, η δημιουργία κοινού προϋπολογισμού στην Ευρωζώνη, η θέσπιση υπουργού Οικονομικών της ΕΕ, ο εκδημοκρατισμός της οικονομικής διακυβέρνησης, η ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής, η ενίσχυση της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής κ.ά.- βρίσκονται σήμερα στο τραπέζι των συζητήσεων, με πολλές χώρες-μέλη να υποστηρίζουν τις προτάσεις αυτές (Ιταλία, Ισπανία κ.α.). Ειδικότερα στην Ελλάδα, τόσο η κυβέρνηση όσο και τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα συμφωνούν με τις προτάσεις αυτές. Το ζήτημα προφανώς είναι αν θα προκύψει στη Γερμανία, μετά τις πρόσφατες εκλογές, μια συμμαχική κυβέρνηση που να ευνοεί όλες αυτές τις δομικές αλλαγές, οι οποίες μπορεί να δώσουν στην ΕΕ μια νέα, πιο δημοκρατική δομή, ώστε να ενδιαφέρεται και για τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες-μέλη και τους λιγότερο ευνοημένους πολίτες της και όχι μόνο για τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα.

ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ, 26 Οκτωβρίου 2017