Αυτές τις μέρες συμπληρώνονται τρία χρόνια από την προσφυγή της χώρας μας στον ευρωπαϊκό μηχανισμό διάσωσης και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η αποτίμηση αυτής της περιόδου δεν μπορεί να γίνει τώρα. Ισως στο μέλλον θα μπορούσε να εξεταστεί με αντικειμενικότητα μια τόσο αμφιλεγόμενη και πυκνή σε γεγονότα φάση της ελληνικής ιστορίας.

Ωστόσο, μερικές κοινά αποδεκτές παραδοχές θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες προκειμένου να βοηθήσουν στη διατύπωση προτάσεων για το δρόμο που μπορεί να οδηγήσει στην έξοδο από τη σημερινή κατάσταση.

Πρώτα απ’ όλα, είναι γεγονός ότι μέχρι το 2008-2009 η ζήτηση του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα ξεπερνούσε κατά πολύ τις παραγωγικές δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Ο βαθμός κάλυψης των εισαγωγών με εξαγωγές έφθανε μόλις το 25%-30% και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών βρισκόταν στο 14%-15% του ΑΕΠ. Αυτή κατάσταση ήταν αποτέλεσμα της χαλαρής εισοδηματικής πολιτικής στο δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, χωρίς σύνδεση με την παραγωγικότητα, της μεγάλης έκτασης φοροδιαφυγής, καθώς και της μεγάλης αύξησης του τραπεζικού δανεισμού για κατοικίες και προσωπική κατανάλωση. Ολα αυτά προφανώς ήταν εφικτά, γιατί το κόστος των δανείων, τα οποία μπορούσε να αντλεί από τις διεθνείς αγορές το ελληνικό κράτος και το τραπεζικό σύστημα, ήταν εξαιρετικά χαμηλό, ενώ τα πραγματικά εγχώρια επιτόκια ήταν επίσης πολύ χαμηλά λόγω του υψηλότερου πληθωρισμού στην Ελλάδα σε σχέση με το μέσο όρο της Ευρωζώνης. Ετσι, το δημόσιο χρέος, το οποίο συσσωρευόταν με ετήσια δημοσιονομικά ελλείμματα της τάξης του 12%-15% του ΑΕΠ, είχε φθάσει το 2009 στο 130% του ΑΕΠ.

Η Ελλάδα έκανε ακριβώς το αντίθετο απ’ ό,τι χρειαζόταν μια οικονομία που συμμετέχει στην Ευρωζώνη. Χρειαζόταν, δηλαδή, μια αυστηρή εισοδηματική και δημοσιονομική πολιτική, δεδομένου ότι το εθνικό κράτος δεν μπορεί να ελέγξει βασικά εργαλεία της νομισματικής πολιτικής, όπως τα επιτόκια και τη συναλλαγματική ισοτιμία, μετά την ένταξή του στην Ευρωζώνη. Είναι βέβαιο ότι και χωρίς τη διεθνή οικονομική κρίση, η οποία οδήγησε στην αύξηση των επιτοκίων του δανεισμού από τις διεθνείς αγορές και ανάγκασε τη χώρα μας να προσφύγει στην τρόικα (Ε.Ε., ΕΚΤ, ΔΝΤ), η ελληνική οικονομία δεν μπορούσε να αντέξει για πολύ καιρό σ’ αυτή την κατάσταση, να «ζει» δηλαδή με δανεικά πολύ πάνω από τις δυνατότητές της.

Ας σημειωθεί, επίσης, ότι χρειάστηκε βίαιη και κοινωνικά άδικη προσαρμογή τα τελευταία τρία χρόνια , ώστε η χώρα μας να μπορέσει να καλύψει το 50% των εισαγωγών με εξαγωγές (έναντι 25%-30% το 2008-2009) και να εξισορροπήσει το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (σήμερα το έλλειμμα είναι στο 2% του ΑΕΠ έναντι 15% του ΑΕΠ το 2009). Προφανώς, η προσαρμογή αυτή οδήγησε στη σωρευτική μείωση του ΑΕΠ κατά 25%, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η ανεργία στο 27% (έναντι 8%-9% το 2008-2009) και η κοινωνία να βρεθεί στα πρόθυρα της διάλυσης.

Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη, εφ’ όσον μία αύξηση της εγχώριας ζήτησης, όπως προτείνεται, μπορεί να οδηγήσει και πάλι στην αύξηση των εισαγωγών και έτσι στην αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, η εξισορρόπηση του οποίου με τόσες θυσίες επετεύχθη.

Συνεπώς, ο δρόμος είναι δύσκολος γιατί περνά αναγκαστικά από την αύξηση των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας μας, η οποία προηγείται οποιασδήποτε αύξησης της εγχώριας ζήτησης. Η αύξηση παραγωγικών δυνατοτήτων μπορεί να προέλθει προφανώς από επενδύσεις και βελτίωση της τεχνολογίας.

Ετσι, είναι άμεση ανάγκη δημιουργίας οικονομικών και διοικητικών προϋποθέσεων για επενδύσεις με στόχο την παραγωγή διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών, πράγμα που απαιτεί τεράστια προσπάθεια.

Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 28 Απριλίου 2013